Ελευθερία και Αστρολογία
από την Κοραλλία Μόζορα
Το ζήτημα της ελευθερίας της βούλησης ή του πεπρωμένου είναι μια μεγάλη και ανοικτή συζήτηση και απασχολεί τους ανθρώπους από τα αρχαία χρόνια αλλά πολύ περισσότερο τους τελευταίους δύο αιώνες. Φυσικά, η συζήτηση αυτή δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τα πλαίσια της αστρολογίας αφού η αστρολογία είναι στην ουσία της ένα φιλοσοφικό σύστημα και ταυτόχρονα τρόπος ζωής.
Στον φιλοσοφικό αυτό προβληματισμό έχουν διαμορφωθεί τρεις κύριες θέσεις. Η πρώτη θέση υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη ζωή είναι εντελώς προκαθορισμένη και ακολουθεί ένα αμετάκλητο πεπρωμένο. Η μια της εκδοχή είναι υλιστική και αρκετά κοντά στις επιστημονικές θέσεις και σύμφωνα μ’ αυτήν ο άνθρωπος γεννιέται και πεθαίνει τυχαία μέσα σ’ ένα αδιάφορο σύμπαν. Ο άνθρωπος γεννιέται μ’ ένα ισχυρό βιολογικό ρολόι, το DNA, που προκαθορίζει τις τάσεις του και η ημερομηνία του θανάτου του είναι καταγραμμένη στα γονίδια του. Ό,τι μεσολαβεί ανάμεσα στην γέννηση και τον θάνατο είναι μια σειρά από τυχαία γεγονότα πάνω στα οποία ο άνθρωπος έχει πολύ μικρό έλεγχο και οι αντιδράσεις του είναι σύμφωνες με τις βιολογικές του προδιαγραφές.
Στην μεταφυσική εκδοχή αυτής της θέσης, ο άνθρωπος γεννιέται μ’ ένα προκαθορισμένο σκοπό μέσα σ’ ένα Κοσμικό Σχέδιο που διαγράφηκε από μια ανώτερη δύναμη που δημιούργησε τον κόσμο. Σύμφωνα μ’ αυτή την αντίληψη, ο άνθρωπος γεννιέται για να υπηρετήσει αυτό το σχέδιο και όλα τα γεγονότα της ζωής του είναι προκαθορισμένα από τον Θεό. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να αμφισβητεί την θέληση του Θεού έστω κι αν δεν την κατανοεί, αφού είναι ανεξερεύνητες οι βουλές του Κυρίου. Πρέπει να δέχεται όλα τα γεγονότα και ιδιαίτερα τα δύσκολα γιατί έτσι αποδεικνύει την πίστη του και η μόνη ελευθερία της βούλησης που διαθέτει είναι να δέχεται την βούληση του Θεού.
Η δεύτερη θέση είναι αυτή του ημι-καθορισμένου πεπρωμένου. Σύμφωνα με την φιλοσοφική αυτή πεποίθηση, είτε ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος αλλά κάτι τον εμποδίζει να αξιοποιήσει αυτή την ελευθερία είτε γεννιέται μ’ ένα πεπρωμένο που του αφήνει όμως περιθώρια να ασκήσει και την προσωπική ελεύθερη βούληση του, κυρίως στον τρόπο που διαχειρίζεται τα προδιαγραμμένα γεγονότα που του συμβαίνουν. Σ’ αυτή την θέση μπορούμε να εντάξουμε και τον Γερμανό φιλόσοφο Σοπενχάουερ που πίστευε ότι ο άνθρωπος σε κάθε στιγμή της ζωής του έχει μπροστά του ανοικτές όλες τις επιλογές αλλά η φύση του, οι αντιλήψεις του, ο τρόπος ζωής που διαμορφώνει τον εμποδίζουν να επιλέγει ελεύθερα.
Στην μεταφυσική της εκδοχή, η αντίληψη αυτή υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος γεννιέται με μια συγκεκριμένη αποστολή μέσα στο Κοσμικό Σχέδιο που αποτελεί το πεπρωμένο της ζωής του αλλά που του αφήνει όμως κάποια περιθώρια ελευθερίας της βούλησης, κυρίως ως προς την διαχείρηση των γεγονότων. Ακόμα κι έτσι όμως, η ελευθερία της βούλησης σημαίνει να επιλέξει να ακολουθήσει το πεπρωμένο και να πραγματοποιήσει την αποστολή του.
Αυτές οι δύο θέσεις, όπως είναι φυσικό, δημιούργησαν ένα μεγάλο και άλυτο ηθικό πρόβλημα στους κόλπους της φιλοσοφίας. Γιατί αν η ανθρώπινη ζωή είναι προδιαγραμμένη και ο άνθρωπος ακολουθεί απλώς το πεπρωμένο του, τότε τι ηθικές ευθύνες έχει; Η έννοια της ηθικής ευθύνης προϋποθέτει ελευθερία επιλογής. Όμως αν ένας κλέφτης ή ένας δολοφόνος απλώς υλοποιεί τις βιολογικές ή άλλες προδιαγραφές του τότε γιατί να θεωρείται ηθικά υπεύθυνος για τις πράξεις του; Το μεγαλύτερο ηθικό πρόβλημα δημιουργείται στις μεταφυσικές εκδοχές αυτών των θέσεων γιατί αν ο Θεός είναι η απόλυτη και απεριόριστη Αγάπη πώς μπορεί να δίνει αρνητικά πεπρωμένα ή να δίνει στους ανθρώπους αποστολές που προϋποθέτουν αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις; Αν ο Θεός είναι η προσωποποίηση της ύψιστης Αγάπης και του Καλού κι αυτός προκαθορίζει τα πάντα, αυτό σημαίνει πως μπορεί ταυτόχρονα να σκέφτεται και αρνητικά, σημαίνει πως ο Θεός μπορεί ταυτόχρονα να είναι η πηγή του Καλού και του Κακού, πράγμα που αναιρεί την φύση του.
Η τρίτη θέση υποστηρίζει την απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου να καθορίζει την ζωή του. Αυτή είναι η κύρια θέση των σύγχρονων φιλοσοφικών ρευμάτων, ιδιαίτερα του υπαρξισμού, και μπορεί να συνοψιστεί στην φράση του Γάλλου φιλόσοφου Ζαν Πωλ Σαρτρ: «ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος». Αυτό σημαίνει πως ο άνθρωπος σε κάθε στιγμή της ζωής του είναι υποχρεωμένος να κάνει επιλογές οι οποίες καθορίζουν την πορεία της ζωής του και για τις οποίες φέρει την ηθική ευθύνη. Αυτό φυσικά έχει άλλες προεκτάσεις γιατί αν ο άνθρωπος γεννιέται τυχαία και πεθαίνει τυχαία και στο ενδιάμεσο διάστημα της ζωής έχει πλήρη συνείδηση της ύπαρξης του, την ελευθερία να επιλέγει και μπορεί να προβληματίζεται γύρω από τον θάνατό του και την πλήρη ανυπαρξία της συνείδησης του μετά απ’ αυτόν, τότε ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια τραγική και παράλογη θέση μέσα στην φύση.
Στην μεταφυσική της εκδοχή, αυτή η θέση υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος με την απόλυτη ελευθερία της βούλησής του επέλεξε να απομακρυνθεί από την θεϊκή του φύση, ακριβώς για να αποκτήσει αυτογνωσία, δηλαδή συνείδηση της φύσης αυτής. Έτσι, μέσα από τις επιλογές του, βιώνοντας το κακό αποκτά συνείδηση του Καλού, βιώνοντας την απουσία αγάπης αποκτά συνείδηση της Αγάπης, βιώνοντας τον θάνατο αποκτά συνείδηση της Ζωής κ.λπ. Σκοπός όλων των ανθρώπων είναι αποκτώντας πλήρη συνείδηση της φύσης τους να επιστρέψουν στην αρχική τους κατάσταση. Μέσα από τις επιλογές των ανθρώπων μέσα στον χρόνο διαμορφώνεται η έννοια της ατομικότητας και οι τόσο διαφορετικές ζωές του καθενός. Επομένως η τωρινή ζωή μας είναι η συνισταμένη όλων των προηγούμενων ελεύθερων επιλογών μας και οι επόμενες ζωές θα είναι η συνισταμένη των τωρινών επιλογών μας. Αυτό που θεωρούμε πεπρωμένο δεν είναι παρά τα αποτελέσματα αυτών των επιλογών μέσα στον χρόνο. Το μόνο που μας περιορίζει είναι ο ίδιος ο εαυτός μας και οι αντιλήψεις και τα συναισθήματα που έχουμε παγιώσει μέσα από τις εμπειρίες μας.
Το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας την λειτουργία της αστρολογίας εξαρτάται από την θέση που υιοθετεί πάνω στο θέμα της ελεύθερης βούλησης και του πεπρωμένου. Η αστρολογία, στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της, ασπαζόταν την πρώτη θέση, του αμετάκλητου πεπρωμένου. Αν διαβάσει κανείς γραπτά αστρολόγων περασμένων αιώνων θα δει απόλυτες περιγραφές ανθρώπινων χαρακτήρων που αποτελούν την μοίρα του καθενός και προβλέψεις τόσο κάθετες και απόλυτες που προκαλούσαν ακόμα και τρόμο. Ο αστρολόγος ήταν ο «μεταφραστής» αυτού του πεπρωμένου γι’ αυτό ασκούσε μια εξουσία πάνω στους ανθρώπους που τον συμβουλεύονταν.
Από την Αναγέννηση και μετά, παρατηρούμε μια μεταστροφή. Οι αστρολόγοι τείνουν τώρα προς το ημικαθορισμένο πεπρωμένο. Ο χαρακτήρας έχει κάποια περιθώρια να αλλάξει και οι προβλέψεις έχουν μια κάποια ευελιξία γι’ αυτό και συνοδεύονται από συμβουλές του αστρολόγου ως προς το πώς να χειριστεί κάποιος γεγονότα της ζωής του. Τα σημαντικά όμως γεγονότα δεν μπορούσαν και πάλι να αποφευχθούν.
Ιδιαίτερα από τον 20ο αιώνα και μετά, και με την εξέλιξη της ψυχολογίας αλλά και των κοινωνικών και πολιτισμικών παραμέτρων, η σύγχρονη αστρολογία άλλαξε ριζικά τις πεποιθήσεις της. Ο αστρολόγος τώρα δεν είναι φορέας καλών και κακών μαντάτων αλλά έχει συμβουλευτικό ρόλο. Η αστρολογία μετατράπηκε σ’ ένα εργαλείο αυτογνωσίας και ο ρόλος του αστρολόγου είναι να βοηθά ένα άτομο να γνωρίσει τον εαυτό του και να διαχειριστεί τις προκλήσεις του με τρόπο ώστε να οδηγηθεί στην ψυχική και πνευματική ολοκλήρωση. Αυτή η τάση έφτασε πια σε τόσο λεπτές αποχρώσεις ώστε να θεωρείται παρέμβαση στην ελεύθερη βούληση κάθε ατόμου το να δημιουργεί ο αστρολόγος με οποιοδήποτε τρόπο εξάρτηση του πελάτη του από τον ίδιο. Και φυσικά οι προβλέψεις τώρα δεν θεωρούνται αμετάκλητο πεπρωμένο αλλά ενεργοποιήσεις των εσωτερικών ψυχικών τάσεων κάθε ατόμου σ’ ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που του παρέχουν την δυνατότητα αυτογνωσίας και ανάπτυξης του εαυτού του και κάθε άτομο έχει την ελευθερία να διαχειριστεί τις εμπειρίες του με τον τρόπο που το ίδιο αποφασίζει.
Προσωπικά, ασπάζομαι την τρίτη θέση και μάλιστα στην μεταφυσική της εκδοχή. Αν είμαστε δημιουργήματα της Συμπαντικής Ενέργειας και έχουμε την ίδια φύση μ’ αυτήν, σύμφωνα και με το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση», τότε δεν μπορούμε παρά να είμαστε ελεύθεροι. Ακόμα και στην φύση αν το εξετάσουμε, τα χημικά στοιχεία που μπορούν να ενωθούν με άλλα και να δημιουργήσουν νέα στοιχεία είναι αυτά που έχουν ελεύθερες στοιβάδες. Το υδρογόνο μπορεί να ενωθεί με το οξυγόνο και να δημιουργήσουν μαζί νερό επειδή και τα δυο έχουν ελεύθερες στοιβάδες. Τα στοιχεία που έχουν ολοκληρωμένες στοιβάδες δεν μπορούν να ενωθούν με άλλα ούτε να δημιουργήσουν. Είναι ολοκληρωμένα αλλά και μόνα, απομονωμένα στην φύση. Η δημιουργία, η ανάπτυξη και η εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας και της ελεύθερης βούλησης.
Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι η ελευθερία είναι συμπαντικός νόμος, όπως νόμος είναι και η αγάπη. Αν παρατηρήσουμε την ιστορία του ανθρώπου, βλέπουμε ότι αποτελεί μια συνεχή πάλη για κατάκτηση όλο και μεγαλύτερης ελευθερίας τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Γι’ αυτές τις κατακτήσεις της ελευθερίας πολλές φορές ο άνθρωπος θυσίασε και την ίδια την ζωή του, πράγμα που δείχνει πόσο ψηλά την κατατάσσει στην ιεραρχία των αξιών του, ενώ κάθε κατάσταση ανελευθερίας μας προκαλεί μια φυσική αντιπάθεια.
Επίσης, πιστεύω ότι το DNA μας είναι η φυσική αποτύπωση σε κάθε ζωή μας των ψυχικών χαρακτηριστικών μας όπως αυτά διαμορφώθηκαν από όλες τις προηγούμενες επιλογές και αντιλήψεις μας. Είναι η σωματική καταγραφή αυτών των ψυχικών χαρακτηριστικών που χρειάζεται για την φυσική μας εκδήλωση. Ακόμα όμως και το DNA, όπως υποστηρίζουν σύγχρονοι βιολόγοι, συνεχίζει να εξελίσσεται στην διάρκεια της ζωής μας.
Ουσιαστικά, κάθε πλανητική θέση από ζώδιο και οίκο και κάθε πλανητική όψη σ’ ένα χάρτη αντανακλά τις προηγούμενες επιλογές και εμπειρίες του ατόμου, αυτά που κατάκτησε και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει για την παραπέρα ανάπτυξή του. Σ’ αυτή την ζωή ή φυσική εκδήλωση, ο τρόπος που θα διαμορφωθούν και θα εξελιχθούν τα ψυχικά χαρακτηριστικά εξαρτάται από τον τρόπο που θα επιλέξει το άτομο να τα διαχειριστεί. Ακόμα και στην παιδική ηλικία, που η συνείδηση και η ελευθερία είναι πιο περιορισμένες, αυτό που αποτελεί το περιβάλλον μας που μας διαμορφώνει, δεν είναι παρά το περιβάλλον που εμείς ελκύουμε (σύμφωνα με τον συμπαντικό νόμο της έλξης) για να ενεργοποιηθούν και να εκδηλωθούν τα ψυχικά χαρακτηριστικά μας. Ο ίδιος ο φυσικός κόσμος και η πραγματικότητα της ζωής μας είναι η αντανάκλαση της ατομικότητας μας.
Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια, ας εξετάσουμε αστρολογικά κάποια γεγονότα που θεωρούνται «πεπρωμένο», όπως τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα ή οι ασθένειες. Ξέρουμε αστρολογικά ότι τα ατυχήματα προκαλούνται από βίαιες όψεις και ιδιαίτερα του Άρη. Όταν ο Άρης μπλοκάρεται ή αναχαιτίζεται δημιουργείται στο άτομο θυμός ή ακόμα και βίαια συναισθήματα. Αν αυτός ο θυμός ή τα βίαια συναισθήματα δεν εκδηλωθούν σε μια ανοικτή σύγκρουση που θα λύσει τα θέματα αυτά και το άτομο στρέψει τον θυμό του στον εαυτό του τότε, επειδή οι ψυχικές ενέργειες δεν μπορούν να μην εκδηλωθούν, οι ενέργειες αυτές θα εκδηλωθούν σε μια άλλου είδους φυσικής «σύγκρουσης», όπως είναι μια αυτοκινητιστική σύγκρουση. Αυτό είναι και αυτοκαταστροφικό ταυτόχρονα γιατί το άτομο θέτει σε κίνδυνο την ζωή του και την ζωή άλλων. Τα άτομα που διαχειρίζονται καλύτερα τον θυμό ή τα βίαια συναισθήματά τους έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να έχουν τέτοια ατυχήματα.
Οι ασθένειες έχουν επίσης σχέση με τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις ψυχικές μας ενέργειες αφού οι αντιλήψεις και τα συναισθήματά μας αποτυπώνονται ή εκδηλώνονται στο σώμα μας. Το σώμα μας αποτελεί την φυσική αντανάκλαση των ψυχικών διεργασιών μας. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τους ρευματισμούς και τις αρθρίτιδες. Από αστρολογικές έρευνες που έχουν γίνει, διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που πάσχουν από ρευματισμούς έχουν στον χάρτη τους μια έμφαση στα σταθερά και είτε ένα δυνατό Κρόνο στον χάρτη τους είτε ο Κρόνος συνδέεται με τους οίκους της υγείας. Ξέρουμε ότι τα σταθερά ζώδια σε συνδυασμό με τον Κρόνο μπορούν να δώσουν μια ακαμψία στις αντιλήψεις και τα συναισθήματα του ατόμου κι αυτή η ακαμψία μπορεί να εκδηλωθεί ως μια ακαμψία στο σώμα.
Η αστρολογία μπορεί να προβλέψει την εκδήλωση των παγιωμένων ψυχικών ενεργειών και την τάση τους να εκδηλωθούν σε γεγονότα αλλά δεν μπορεί να προβλέψει τον τρόπο που το άτομο θα διαχειριστεί τις ψυχικές του ενέργειες γιατί αυτό είναι θέμα επιλογής. Ο μόνος τρόπος για να αναπτυχθεί ένα άτομο ψυχικά και πνευματικά είναι να συνειδητοποιήσει την ελευθερία του και να νιώσει υπεύθυνος για τον εαυτό του, την ζωή του και τις επιλογές του.
